Czym są działania niepożądane

Działania niepożądane dotyczące produktów leczniczych pojawiają się po podaży produktu leczniczego (leku) – ustnie, dożylnie, doodbytniczo czy każdą inną drogą, którą przyjmowany jest lek. Działania niepożądane są reakcją organizmu po dostaniu się do organizmu substancji obcej, jaką jest przyjmowany przez pacjenta lek. Niestety nie zawsze da się przewidzieć, że jakieś działanie niepożądane wystąpi. Wystąpienie działań niepożądanych po podaży produktu leczniczego może wystąpić również na skutek błędnego stosowania leku, łączenia go z innymi lekami, które są niezalecane czy z nadużywania produktów leczniczych.

Co sprzyja wystąpieniu działań niepożądanych

Badania kliniczne, które były prowadzone przed wprowadzeniem leku na rynek, precyzują, co może wywołać działania niepożądane po przyjęciu konkretnego produktu leczniczego. Zalicza się do nich m.in. stosowanie innych leków, określone choroby, nadużywanie leków. Podczas wizyty lekarskiej należy bezwzględnie powiedzieć o wszystkich chorobach, przyjmowanych lekach, alergiach – pamiętajmy, że chodzi o życie i zdrowie! Kolejną niezwykle istotną kwestią jest niepodawanie leku innym osobom, nawet jeśli cierpią na podobne schorzenie. Dany lek przepisywany jest konkretnej osobie – nigdy nie podawaj swojemu dziecku leków, których nie przepisał lekarz, a zalegają w domowej szufladzie.

Jak często występują działania niepożądane leków

Działania niepożądane stanowią od 3 do 25% przypadków zastosowania leków, z czego ok. 0,01 – 0,1% może prowadzić do śmierci. Wystąpienie niepożądanych działań po przyjęciu leków stanowi od 3 do 5 % ogółu hospitalizacji.

Klasyfikacja działań niepożądanych, które mogą wystąpić

• zdarzenie niepożądane – to każde zdarzenie o naturze medycznej, które wywołuje negatywne skutki u pacjenta, któremu podano lek, chociaż nie miało ono związku przyczynowego ze stosowaniem tego produktu,
• działanie niepożądane – niekorzystna, niezamierzona odpowiedź organizmu na produkt leczniczy, podany w jakiejkolwiek dawce, przy czym łatwo ustalić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy produktem a zdarzeniem niepożądanym,
• niespodziewane działanie niepożądane – to każde negatywne działanie produktu leczniczego, które nie było odnotowane w Charakterystyce Produktu Leczniczego,
• ciężkie zdarzenie niepożądane – to każde zdarzenie niepożądane, które występuje u pacjenta bez względu na zastosowaną dawkę produktu leczniczego, które może wywołać zgon, zagrożenie życia, hospitalizację, uszczerbek zdrowia, wadę wrodzoną, uszkodzenie okołoporodowe,
• ciężkie i niespodziewane działanie niepożądane – każde zdarzenie niepożądane pojawiające się po przyjęciu produktu leczniczego, które spełnia 3 warunki: jest ciężkie, niespodziewane i potencjalnie związane z przyjęciem produktu leczniczego.

W zależności od stopnia nasilenia zdarzeń niepożądanych wyróżnia się 3 stopnie nasilenia :

• łagodne – nie wpływają bezpośrednio na życie pacjenta i jego aktywność,
• średnie – znacząco wpływają na normalną aktywność pacjenta,
• ciężkie – bez względu na zastosowaną dawkę zagraża życiu i zdrowiu pacjenta, związane jest z koniecznością hospitalizacji.

fot. panthermedia

Częstotliwość występowania działań niepożądanych

W ulotce dołączonej do każdego produktu leczniczego znajdują się informacje dotyczące częstotliwości wystąpienia działań niepożądanych. Widnieją tam informacje o działaniach niepożądanych występujących często (od 1 do 10 osób na 100 pacjentów), niezbyt często (od 1 do 10 osoby na 1000 pacjentów), rzadko (od 1 do 10 osób na 10 000 osób), bardzo rzadko (występują u mniej niż 1 osoby na 10 000 pacjentów).