Sezon infekcyjny to czas, kiedy pacjenci zmagają się nie tylko z gorączką, ale i z kaszlem czy z katarem. Każda z wymienionych dolegliwości może być uciążliwa, katar jednak jest problemem szczególnym – z jego powodu znaczna część pacjentów doświadcza problemów ze snem czy nawet z tak podstawową czynnością, jaką jest oddychanie.

Katar dręczy jednak populację ludzką nie tylko wtedy, kiedy dookoła panoszą się wręcz różnorodne infekcje. Na ciągłe wydostawanie się wydzieliny z nosa mogą skarżyć się chociażby alergicy, szczególnie osoby obarczone alergiami wziewnymi.

Obecnie w aptekach znaleźć można środki zasadniczo na każdą dolegliwość – tak samo jest w przypadku kataru. Farmaceuci mogą zaoferować pacjentom zarówno środki naturalne (takie jak np. roztwory wody morskiej), jak i różnego typu leki – tutaj wspomnieć można chociażby o lekach doustnych, ale i o preparatach, które podaje się bezpośrednio do wnętrza nosa.

Niektóre z takich leków – np. te, które zawierają ksylometazolinę, oksymetazolinę czy fenylefrynę – są dostępne bez recepty i cieszą się dużą popularnością wśród pacjentów. Taka sytuacja, niestety, korzystna nie jest. Teoretycznie całkiem bezpieczne krople do nosa mogą być przyczyną poważnych problemów zdrowotnych, a nawet – stosowane w celu, by złagodzić intensywność kataru – mogą one… nasilać nieżyt nosa. Dlatego właśnie pacjentów tak często przestrzega się przed tym, że jeżeli decydują się już oni na skorzystanie z leków na katar, to powinni to czynić zgodnie z zaleceniami dotyczącymi ich stosowania.

Krople na katar: jaki jest mechanizm ich działania?

Katar pojawia się przede wszystkim wtedy, kiedy naczynia krwionośne w obrębie nosa stają się rozszerzone – wtedy właśnie zwiększona jest przepuszczalność tychże struktur, co zwiększa powstawanie wydzieliny. Różnego typu krople na katar mają temu zjawisku przeciwdziałać: środki te doprowadzają do obkurczenia naczyń krwionośnych, w związku z czym tendencja do produkcji wydzieliny maleje, a pacjent już po chwili od zaaplikowania leku może łatwiej oddychać przez nos.

Błędne koło: dlaczego po kroplach do nosa katar może się… nasilać?

Leki na katar, zawierające wspomniane wcześniej substancje, owszem, bywają nawet bardzo skuteczne, aczkolwiek zdecydowanie nie powinno się ich używać przez czas dłuższy, niż jest to zalecane. W przypadku osób dorosłych mówi się o tym, że krople do nosa mogą oni zażywać nie dłużej niż przez 3-5 dni. Z czego wynika takie ograniczenie?

Otóż ludzki organizm potrafi zaadaptować się do wielu różnych warunków i dostosowuje on również swoje reakcje w stosunku co do substancji, które są do niego wprowadzane. Tak samo jest w przypadku donosowych leków na katar. Środki te obkurczają naczynia krwionośne, kiedy jednak stosowane są one zbyt długo, po prostu szkodzą. Organizm człowieka sam produkuje substancje, które mają działanie analogiczne do środków na katar – są nimi mediatory, których działanie obejmuje obkurczanie różnych naczyń krwionośnych, również i tych obecnych w obrębie nosa. Kiedy jednak substancje o takim działaniu dostarczane są z zewnątrz, ciało zwyczajnie przestaje je produkować – aby więc naczynia krwionośne nosa ulegały obkurczeniu, konieczne jest ciągłe dostarczanie do ich okolic zażywanych zbyt długo kropli do nosa.

fot. panthermedia

Przy nadużywaniu kropli do nosa pojawia się jeszcze inny problem. Otóż kolejnym zaburzeniem, które występuje przy przewlekłym stosowaniu tego rodzaju leków, jest spadek reaktywności receptorów. Stają się one mniej wrażliwe na działanie substancji obkurczających naczynia krwionośne, w związku z czym, aby efekt stosowania kropli do nosa w ogóle wystąpił, konieczne jest ich coraz częstsze zażywanie i to w coraz większych ilościach.