Spis treści:

1. Przyczyny i czynniki ryzyka raka prostaty
2. Jak objawia się rak prostaty?
3. Badania wykonywane przy podejrzeniu raka prostaty
4. Leczenie raka prostaty
5. Rokowania pacjentów z rakiem prostaty

Rak prostaty (rak stercza, rak gruczołu krokowego) obecnie zajmuje drugą pozycję na liście najczęściej występujących u mężczyzn chorób nowotworowych (częściej od niego rozpoznawany jest tylko rak płuc). Co więcej: każdego roku odnotowuje się coraz większą ilość zachorowań na tę chorobę. Amerykańska organizacja American Cancer Society szacuje, że rak prostaty może rozwinąć się w ciągu życia u nawet 1 na 9 mężczyzn.

Przyczyny i czynniki ryzyka raka prostaty 

Ze względu na częstość występowania raka prostaty prowadzonych już było wiele badań dotyczących przyczyn tej choroby. Dokładna patogeneza schorzenia nie jest jasna, zauważono już jednak związek pomiędzy jego występowaniem a kilkoma różnymi czynnikami. Dużą uwagę kierowano ku genom – zauważono bowiem, że zwiększone ryzyko raka prostaty mają te osoby, w których rodzinach ktoś wcześniej chorował na tę jednostkę. Wpływ na rozwój nowotworu prostaty mają również mutacje – odnotowano, że tak jak u kobiet mutacje genu BRCA zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi i raka jajnika, tak u mężczyzn tego typu mutacja nasilają możliwość zachorowania na raka prostaty.

Duże znaczenie w rozwoju raka prostaty ma również wiek – większość przypadków tego nowotworu odnotowuje się u starszych mężczyzn (średni wiek zachorowania szacuje się na 70 lat). Istnieje jednak jeszcze wiele innych teorii dotyczących przyczyn raka prostaty. Niektórzy uczeni przekonują, że zwiększać ryzyko tej choroby może dieta bogata w czerwone mięso oraz duże ilości tłuszczu. Inni z kolei naukowcy sugerowali, że związek z zachorowaniem na raka prostaty może mieć otyłość – tutaj jednak część środowisk naukowych odrzuca taką teorię.

Jak objawia się rak prostaty? 

Prostata u mężczyzn otacza cewkę moczową. Różne dolegliwości, które pojawiają się w przebiegu chorób tego narządu (takich jak właśnie rak prostaty czy przerost prostaty), wynikają zwykle z ucisku na tę strukturę. W przypadku raka pojawia się jednak pewien problem – otóż najczęściej guz rozwija się w strefie obwodowej prostaty, w jej tylnej części, przez co przez długi czas może on nie wywoływać żadnych objawów. Stanowi to problem z tego powodu, że guz rozrasta się, a pacjent nie ma żadnej świadomości tego, że choruje – nie jest u niego więc wdrażane leczenie.

Jeżeli jednak nowotwór prostaty wywołuje jakieś dolegliwości, to zwykle dotyczą one układu moczowego. Wśród możliwych objawów raka prostaty wymienia się przede wszystkim:

• częstomocz,
• nykturię (konieczność oddawania moczu w nocy więcej niż 1 raz),
• uczucie parcia na mocz,
• trudności w oddawaniu moczu (w postaci np. wąskiego strumienia moczu),
• występowanie po mikcji uczucia, że pęcherz nie został w pełni opróżniony.

U chorych z rakiem prostaty pojawiać się może również krwinkomocz. Nowotwór ten może dawać przerzuty – lokalizować się one mogą np. w obrębie węzłów chłonnych, charakterystyczną cechą raka prostaty jest jednak to, że może on dawać przerzuty do kości. Wtedy, gdy taka sytuacja wystąpi, chory może odczuwać bóle kostne w różnych lokalizacjach (np. ból w dole pleców przy wystąpieniu przerzutów do kręgosłupa lędźwiowego).

Badania wykonywane przy podejrzeniu raka prostaty 

Przy wystąpieniu u pacjenta wyżej wymienionych dolegliwości zdecydowanie konieczne jest udanie się do urologa. Opisane objawy mogą być spowodowane bowiem zarówno niegroźnym przerostem gruczołu krokowego, jak i właśnie chorobą nowotworową.

Wstępnie urolog może przeprowadzić badanie per rectum – poprzez wprowadzenie palca do odbytu pacjenta możliwe jest dokonanie oceny gruczołu krokowego (np. sprawdzenie, czy wyczuwalne są w jego obrębie jakieś guzowate masy). U pacjentów z podejrzeniem raka prostaty wykonuje się również zwykle badanie USG przezodbytnicze, pozwalające uwidocznić ewentualne patologiczne zmiany. Przeprowadzenie tego badania umożliwia również wybór najlepszego miejsca do pobrania biopsji. Uzyskanie materiału pozwala na wykonanie badania histopatologicznego, w którym możliwe jest stwierdzenie stopnia złośliwości nowotworu – umożliwia to później wybór optymalnego dla danego chorego leczenia.

Rak prostaty, fot.panthermedia

W diagnostyce raka prostaty wykorzystanie znajduje również i pewne badanie laboratoryjne – mowa o oznaczeniu PSA (antygenu sterczowego). Należy tutaj jednak podkreślić to, że owszem – jest to cenny marker – aczkolwiek zdecydowanie nieswoisty. Jego podwyższony poziom może bowiem świadczyć zarówno o nowotworze, jak i o przeroście prostaty, oprócz tego zdarza się, że pacjent cierpi na raka prostaty, a poziom PSA nie odbiega u niego od normy.

Poza już wymienionymi u pacjentów z rakiem prostaty konieczne jest wykonanie również i innych badań, które umożliwią stwierdzenie, czy doszło do rozsiewu choroby. Zazwyczaj w tym celu u chorych wykonywana jest tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej. W sytuacji, gdy pacjent doświadcza objawów sugerujących przerzuty do kości (takich jak np. bóle kostne), konieczne może być wykonanie scyntygrafii.

Leczenie raka prostaty 

W leczeniu raka prostaty wykorzystywanych jest kilka różnych metod. Przeprowadzane bywają zabiegi usunięcia prostaty (zwykle u tych chorych, u których szacowany ogólny czas przeżycia przekracza 10 lat). Wykorzystanie znajduje również i radioterapia oraz chemioterapia. Poza wymienionymi ze względu na to, że komórki raka prostaty są zwykle wrażliwe na androgeny, stosowana bywa też hormonoterapia prowadząca do zmniejszenia ilości męskich hormonów płciowych w organizmie pacjenta.

U niektórych pacjentów leczenie raka prostaty… nie jest zaś w ogóle podejmowane. Tak bywa przede wszystkim u chorych w podeszłym wieku, u których rak jest mało zaawansowany. W takim jednak przypadku konieczne jest wykonywanie regularnych badań kontrolnych – mają one na celu wykrycie ewentualnej progresji choroby, która skutkowałaby koniecznością rozpoczęcia leczenia chorego.

Rokowania pacjentów z rakiem prostaty 

Szczęśliwie rokowania chorych z rakiem prostaty uznaje się za dobre: 5-letnie przeżycie odnotowuje się u nawet 99% chorych. Znacznie gorsze bywają rokowania tych pacjentów, u których dojdzie do rozsiewu choroby – z tego właśnie powodu zaobserwowanie jakichś niepokojących objawów powinno skłonić do jak najszybszego odwiedzenia urologa. Im szybciej zostanie bowiem rozpoznany rak prostaty, tym większe szanse na to, że wcześnie rozpoczęte leczenie zapobiegnie wystąpieniu groźnych konsekwencji tego schorzenia.