Spis treści:

1. Prace nad szczepionkami zazwyczaj nie były łatwe…
2. Szczepienia pozwalają nawet na wyeliminowanie niektórych chorób
3. Szczepienia zmniejszają liczbę zgonów z powodu chorób zakaźnych
4. Chroniony jest nie tylko zaszczepiony człowiek, ale i osoby… nieszczepione

Szczepienia tak naprawdę nie są jakąś nowością w naszym świecie – chociażby mieszkańcy Chin już bardzo dawno temu, bo w X wieku naszej ery, stosowali metody zapobiegania chorobom zakaźnym, które w pewien sposób były podobne do obecnych szczepień. W tak odległych czasach Chińczycy wykorzystywali materiały pochodzące od chorych na ospę wietrzną, takie jak proszek ze strupów czy treść ropna z wykwitów, w celu wywołania odporności na tę chorobę u tych osób, które wcześniej na nią nie zapadły.

Wymienione powyżej „preparaty” podawano bezpośrednio na zranienia obecne na skórze. Efektem zastosowania takiej terapii były zachorowania na ospę, które cechowały się jednak lżejszym przebiegiem niż w przypadku typowego zarażenia się chorobą, natomiast już po przechorowaniu pacjent miał stawać się uodporniony w stosunku co do ospy prawdziwej.

Opisana metoda zapobiegania ospie prawdziwej stosowana była nie tylko w Azji, ale i w Europie i to przez wiele długich lat. Z czasem jednak zaczęto wycofywać się z jej wykorzystywania – powodów było kilka, jednym z nich było to, że postępowanie mogło doprowadzić do zgonu, innym z kolei to, że dostępne stały się po prostu bezpieczniejsze metody zapobiegania chorobom zakaźnym. Zanim jednak metody te pojawiły się w świecie medycznym, najpierw musiały one zostać opracowane – historia związana z pojawieniem się szczepień jest zaś dość interesująca.

Prace nad szczepionkami zazwyczaj nie były łatwe…

Aby opracować szczepienie, zazwyczaj konieczne jest obcowanie z chorobotwórczym patogenem. Oczywiście odbywa się to w kontrolowanych warunkach, nie mniej jednak istnieje niestety ryzyko, iż naukowiec pracujący nad szczepieniem niefortunnie zarazi się chorobą, w stosunku co do której opracowywał on metodę jej zapobiegania. Taką możliwość mieli na uwadze m.in. twórcy szczepienia na wściekliznę, gdzie jednym z nich był Louis Pasteur. Zespół założył bowiem sobie, że jeżeli któryś z jego członków zarazi się wścieklizną podczas swoich prac, to wtedy… zostanie on zabity poprzez strzał w głowę. Szczęśliwie do takiej konieczności nie doszło, a Pasteurowi i jego współpracownikowi udało się opracować szczepienie przeciwko wściekliźnie.

Jak widać praca nad szczepieniami wiązała się z pewnym zagrożeniem, dla wielu naukowców zajmujących się tym zagadnieniem była ona jednak po prostu ciekawa. Tak było chociażby w przypadku szwajcarskich uczonych, którzy podjęli się próby ograniczenia rozpowszechnienia wścieklizny w swoim kraju. Tamtejsi medycy zauważyli, iż głównymi zwierzętami odpowiedzialnymi za przenoszenie schorzenia są lisy, postanowili oni więc podjąć działania, które zmniejszyłyby rozpowszechnienie wścieklizny w populacji tychże właśnie ssaków. W tym celu szczepionkę umieszczali oni w kawałkach mięsa, które potem pozostawiono lisom do zjedzenia – w ten sposób medycy doprowadzili do zaszczepienia wielu lisów przeciwko wściekliźnie.

Szczepienia pozwalają nawet na wyeliminowanie niektórych chorób

Przeciwnicy szczepień często próbują przekonywać innych, że wcale one nie pomagają, a mogą jedynie szkodzić. Ciężko jest się zgodzić z takim stwierdzeniem w sytuacji, kiedy spojrzy się na to, co już udało się medykom osiągnąć dzięki szczepieniom. Jako przykład można tutaj podać wspominaną już wcześniej ospę prawdziwą – chorobę, która w przeszłości doprowadziła do przedwczesnej śmierci wyjątkowo dużej ilości ludzi. Obecnie wirus, który wywołuje ospę prawdziwą, znajduje się jedynie w kilku laboratoriach na świecie – szczepienia doprowadziły do tego, że ta choroba zakaźna przestała dręczyć populację ludzką.

Możliwe jest, iż dzięki szczepieniom jesteśmy coraz bliżej wyeliminowania choroby zakaźnej – mowa tutaj o polio. W przeszłości zachorowania na tę jednostkę nie były rzadkie, obecnie choroba spotykana jest już w tylko kilku miejscach na świecie. To, że tak się właśnie stało, zawdzięczamy właśnie profilaktyce chorób zakaźnych z wykorzystaniem szczepień.

Szczepienia, fot. panthermedia

Szczepienia zmniejszają liczbę zgonów z powodu chorób zakaźnych

O tym, jak korzystne i potrzebne są szczepienia, przekonać mogą dane prezentowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Organizacja podaje bowiem, iż szczepienia znacząco zmniejszają liczbę zgonów z powodu chorób zakaźnych – według WHO szczepionki zapobiegają nawet dwóm-trzem milionom zgonów na rok.

Warto również spojrzeć na nieco odmienne, choć prezentowane również przez WHO, dane liczbowe. Otóż organizacja podaje, iż z powodu takich chorób, jak zakażenia rotawirusowe czy infekcje pneumokokami, każdego roku umiera nawet aż milion niemowląt oraz małych dzieci. Dostępne są jednak szczepienia przeciwko infekcjom powodowanym przez te patogeny, w związku z czym jak najbardziej możliwe jest zmniejszenie ilości zgonów z powodu tych schorzeń.

Chroniony jest nie tylko zaszczepiony człowiek, ale i osoby… nieszczepione

To, że u osoby, która przebyła szczepienie przeciwko jakiejś chorobie zakaźnej, ryzyko wystąpienia tej jednostki jest zmniejszone, jest dość oczywiste. W rzeczywistości jest jednak tak, że chronione są nie tylko te osoby, u których zastosowano szczepionkę, ale i ci ludzie, którzy zaszczepieni wcale nie zostali. Taka możliwość istnieje dzięki temu, iż w sytuacji, kiedy w populacji duża ilość osób jest zaszczepiona, rozpowszechnienie choroby na danym terenie jest zmniejszone. Mniej przypadków schorzenia oznacza mniejsze przekazywanie patogenów pomiędzy ludźmi – ostatecznie zmniejszone ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych dotyczy wszystkich osób z danego terenu. Tutaj warto jednak nadmienić, iż owszem – opisana powyżej zasada jak najbardziej funkcjonuje, jednakże tylko wtedy, kiedy szczepieniom poddaje się odpowiednia duża ilość osób z danej populacji.