Herbata jest wiecznie zieloną rośliną kilku odmian jednego gatunku - herbaty chińskiej (Camellia sinensis), dawniej zaliczano je do rodzaju Thea. Ma skórzaste liście, małe, białe lub różowe wonne kwiaty i niewielkie brązowe, zdrewniałe owoce.
Dopóki Ciebie, Ciebie nam pić,
Póty jak w niebie, jak w niebie nam żyć,
Herbatko, Herbatko, Herbatko
Kabaret Starszych Panów
Czym tak naprawdę jest herbata?
Napar przyrządza się z liści i pączków liściowych poddanych po zbiorze odpowiedniej obróbce. Skąd pochodzi herbata dokładnie nie wiadomo. O jej odkryciu krąży wiele opowieści. Za ojczyznę herbaty uważa się Chiny – według legendy ok. 3000 lat temu cesarz Szen Nung, człowiek uczony i zielarz z zamiłowania, który ze względów higienicznych pijał wyłącznie przegotowaną wodę odpoczywał pod krzewem herbacianym, gdy do czarki z gorącą wodą wpadło mu kilka herbacianych listków. Napój którego skosztował, wydał mu się wspaniale odżywczy i pokrzepiający. Cesarz zachwycił się aromatem i smakiem naparu, nazwał cudowny krzew „cha” i podarował go ludziom.
Z początku liść krzewu herbacianego nazywany był tcha, cha, tay i tee. Od nich przyjęła się nazwa dla herbaty w wielu językach świata. Polska nazwa herbata, która jest zupełnym wyjątkiem, powstała z dwóch wyrazów łacińskich: herba thea –“ziele herbaciane”. Największymi producentami herbaty są nie od dziś Chiny, Indie, Sri Lanka (Cejlon) i Indonezja. Najlepszą herbatę wyrabia się z najmłodszych listków. Jest wtedy bardziej aromatyczna.
Trochę historii
Po raz pierwszy z herbatą zetknęli się, w pierwszej połowie XVI wieku, Rosjanie, w czasie podboju Syberii i kontaktów dyplomatycznych z Chinami. W Zachodniej Europie pierwsze informacje o herbacie pochodzą z końca XVI wieku. Podał je jezuita J.P. Maffei (1589) w dziele Historia Indii. Po nich, znacznie większy zakres informacji o zbieraniu, suszeniu, przygotowaniu naparu i jego właściwościach podał polski misjonarz, podróżnik i przyrodnik Michał Boym, wyróżnił dwa rodzaje herbaty: zieloną i żółtą. W Polsce pierwsze znane wzmianki o herbacie pojawiają się w liście króla Jana II Kazimierza do żony Ludwiki Marii.
Do III wieku n.e. napój herbaciany, traktowany był jako lek lub środek wzmacniający, sporządzany był ze świeżych liści, jakich dostarczały dzikie krzewy herbaciane. Z czasem rolnicy zaczęli sadzić na swoich poletkach krzewy herbaciane i stopniowo rozwinął się system suszenia liści i przetwórstwa. Wszystkie znane obecnie rodzaje herbaty powstały w wyniku doskonalenia tych zabiegów.
