Profilaktyka 

Profilaktyka przeciwodleżynowa powinna być wdrażana u każdego pacjenta z grupy ryzyka - zagrożonych długotrwałym unieruchomieniem, leżących, w słabej kondycji fizycznej uniemożliwiającej samodzielne poruszanie się – jeszcze zanim pojawią się pierwsze objawy początkowej fazy odleżyny. Niezwykle ważna jest obserwacja chorego, codzienne, skrupulatne oglądanie całego ciała.

Po zaobserwowaniu symptomów początkowej fazy odleżyny, a więc: zaczerwienienia skóry nieznikającego po zwolnieniu ucisku palca badającego, zmian bardziej zaawansowanych - pęcherzy skórno - naskórkowych, powierzchniowych otarć i maceracji naskórka w miejscach największego nacisku grawitacyjnego, powinno się wdrożyć działania już nie tyle zapobiegawcze, a lecznicze. 
Szczególny nacisk kładzie się na należytą higienę chorego. Całe ciało powinno przynajmniej raz dziennie dokładnie myte, ze szczególną uwagą fałdów skórnych, okolicy krocza, odbytu,po myciu natomiast- osuszone. Toaleta to idealny moment na oglądanie skóry - każdy centymetr, ze szczególną uwagą miejsc największego narażenia na powstanie odleżyn, ale nie tylko- aby nie przeoczyć rozpoczynającego się miejscowego procesu odleżynowego także w miejscach niepredysponowanych. Poza myciem niezbędne jest smarowanie środkami dedykowanymi skórze narażonej na powstanie odleżyn. Powinny natłuszczać skórę i zapobiegać jej nadmiernemu wysuszaniu, działać kojąco na już powstałe uszkodzenia naskórka, łagodzić podrażnienia, wygładzać i uelastyczniać. Środki pielęgnacyjne powinny zawierać substancje stymulujące odnowę naskórka, idealnie, gdy pH produktu jest neutralne dla skóry, nie powinno się w nich znajdować sztucznych barwników, substancji zapachowych, konserwantów i parabenów. Powinny być stosowane regularnie, po każdym myciu (oliwki, balsamy), dobrze, gdy mają działanie bakteriobójcze. Ważna jest również dbałość o krotko przycięte paznokcie chorego. Odzież zakładana choremu najlepiej jeśli wykonana jest z tkanin naturalnych, miękkich, pozbawionych grubych szwów i elementów drażniących skórę (np. twarde kołnierzyki, mankiety, gumki). Nawet, gdy chory leży, obuwie powinno być idealnie dopasowane do kształtu stopy, wygodne, bez ucisku. 

W diecie pacjenta z odleżynami nie powinno zabraknąć białek pełnowartościowych, witamin i soli mineralnych. To białko gwarantuje prawidłową regenerację uszkodzonych tkanek, wzmocnienie odporności ogólnej i miejscowej, poza tym buduje mięśnie, których aktywność pomaga w aktywnej walce z odleżynami.

Dom przewlekle chorego z odleżynami, tak jak i sala szpitalna, powinien być wyposażony w komfortowe meble przystosowane do potrzeb pacjenta. O ile to możliwe, łóżko powinno posiadać materac przeciwodleżynowy. Pokój chorego należy wyposażyć w sprzęty pomocne dla chorego jak i jego opiekunów, ułatwiające rehabilitację i codzienne funkcjonowanie (poręcze, linki, uchwyty). Bielizna pościelowa powinna być często zmieniana (najlepiej codziennie, jeśli chory się zanieczyszcza- stosownie do potrzeb), dobrze wysuszona, niekrochmalona, bez twardych szwów i guzików. Zaleca się stosowanie tekstyliów z owczej skóry - tworzy ona miękką powierzchnię, która daje pacjentowi poczucie wygody, zapobiega uciskowi na części ciała o najsilniejszym kontakcie z podłożem, niweluje tarcie, zapewnia odpowiednią wilgotność skóry i dostęp świeżego powietrza.

fot. panthermedia

Jako że mechanizm odleżyn skupia się głównie na trwałym ucisku na jedną okolicę ciała, w profilaktyce odleżyn powinno się zważyć na konieczność częstych, regularnych zmian pozycji ciała- co 2 -3 godziny. Poza tym wskazane są zabiegi poprawiające ukrwienie skóry, prowadzone przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów lub przyuczanych przez nich domowników: lekkie masaże, oklepywanie. Poza tym kładzie się również nacisk na usprawnianie chorego, zabiegi rehabilitacyjne: ćwiczenia bierne porażonych części ciała, czynne u chorych mobilniejszych, prowadzone regularnie w asyście rehabilitanta i fizjoterapeuty przygotowanych do pracy z takimi chorymi.

Na rynku dostępnych jest wiele środków pomocniczych w profilaktyce przeciwodleżynowej. Wymienia się tu podkładki przeciwodleżynowe,dzięki którym zmniejsza sie ucisk na obciążone okolice ciała, krążki przeciwodleżynowe(potylica, łokcie, kolana, pięty), podkładki  z gąbki (pośladki i biodra). Poduszki pneumatyczne stosowane w okolicach pośladków, zapobiegają nadmiernemu naciskowi na okolice guzów kulszowych, zapewniają lepsze ukrwienie a dzięki swojej budowie idealnie dopasowują się do kształtu ciała pacjenta.

Przy codziennej higienie i częstych zmianach pozycji, zwłaszcza u chorych z porażeniami lub niedowładami kończyn zaleca się używanie specjalnych mat ślizgowych. Umożliwiają one transport chorych niewielkim wysiłkiem opiekunów, nawet tych z nadwagą.

Materace przeciwodleżynowe zalecane są u wszystkich chorych przewlekle leżących, zanim zaobserwowane zostaną pierwsze symptomy odleżyny. Dzięki ich specyficznej budowie uzyskujemy zmniejszenie ucisku oraz pobudzenie krążenia krwi, czynnie zapobiegając powstawaniu odleżyn oraz przyspieszając proces leczenia już istniejących. Materace statyczne rozkładają ciężar osoby leżącej na jak największej powierzchni, a tym samym zmniejszają nacisk punktowy np. w okolicy kości krzyżowej czy pięt. Materace dynamiczne, ze zmieniającym się ciśnieniem, zbudowane z dwóch lub trzech rzędów komór na przemian wypełnianych powietrzem, zapewniają zmienny ucisk na ciało chorego i wspomaganie dopływu krwi do tkanek (ucisk naprzemiennie w różnych punktach). 

W diecie pacjenta z odleżynami nie powinno zabraknąć białek pełnowartościowych, witamin i soli mineralnych. To białko gwarantuje prawidłową regenerację uszkodzonych tkanek, wzmocnienie odporności ogólnej i miejscowej.