Trzepotanie przedsionków (ang. atrial flutter, w skrócie AFl) jest jednym z możliwych do wystąpienia zaburzeń rytmu serca. Polega ono na tym, że przedsionki serca zaczynają się kurczyć zdecydowanie częściej, niż powinny – w przebiegu trzepotania przedsionków częstotliwość skurczu przedsionków sięga od 250 do 300/minutę. Zdarza się, że trzepotanie przedsionków przebiega z wolniejszą, sięgającą 190-240/minutę, czynnością serca – taka sytuacja może mieć miejsce u chorych, którzy przebyli zabieg ablacji oraz u tych, którzy zażywają leki przeciwarytmiczne.

Przyczyny trzepotania przedsionków

Do trzepotania przedsionków doprowadzają przede wszystkim różne choroby serca. Jako przykłady schorzeń, które predysponują do tej arytmii, wymienić można:

• wady zastawkowe serca (np. zwężenie zastawki aorty),
• chorobę niedokrwienną serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• zespół chorego węzła zatokowego,
• kardiomiopatię,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Nie tylko jednak choroby serca prowadzić mogą do opisywanych zaburzeń rytmu serca. Przyczynami trzepotania przedsionków mogą być również nadczynność tarczycy czy zatorowość płucna, ryzyko tej arytmii jest zwiększone również i u osób cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Zdarza się, że wystąpienie trzepotania przedsionków jest powiązane ze stosowaniem przez pacjenta substancji psychoaktywnych (np. narkotyków, takich jak kokaina lub amfetamina, ale arytmia ta może wystąpić po spożyciu – zwłaszcza w dużych ilościach - alkoholu).

Objawy trzepotania przedsionków

Najczęściej występującym objawem trzepotania przedsionków są kołatania serca. Towarzyszące zaburzeniom rytmu serca uczucia są bardzo różnie opisywane przez chorych – dość często porównują je oni do stanu, jakby we wnętrzu ich klatki piersiowej znajdował się trzepocący skrzydłami ptak. Poza kołataniami innymi możliwymi objawami trzepotania przedsionków są duszność, osłabienie oraz ból w klatce piersiowej. Zdarza się, że pacjenci skarżą się na zawroty głowy, czasami dochodzi u nich do omdleń. Możliwe jest zaobserwowanie bardzo szybkiego tętnienia żył szyjnych. Nierzadko w trakcie napadu trzepotania przedsionków pacjent odczuwa znacznego stopnia lęk.

Możliwa jest jednak i sytuacja odwrotna. Otóż, choć jest to rzadkość, to pacjent z trzepotaniem przedsionków w trakcie napadu arytmii może nie odczuwać jakichkolwiek dolegliwości.

Trzepotanie przedsionków: diagnostyka

Podstawową rolę w rozpoznawaniu trzepotania przedsionków odgrywa badanie elektrokardiograficzne (EKG). To właśnie w nim możliwe jest uchwycenie charakterystycznych dla tego zaburzenia rytmu serca odchyleń, którym jest przede wszystkim fala trzepotania przedsionków – obrazowo porównywana jest ona do zębów piły, a jej częstotliwość sięga wspominanych 250-300/minutę. Poza tym w niektórych odprowadzeniach EKG uwagę może zwracać to, że między wychyleniami przedsionkowymi nie jest widoczna linia izoelektryczna. Typowo w przebiegu trzepotania przedsionków rytm komór jest co prawda przyspieszony, aczkolwiek jest on miarowy.

Rozpoznać trzepotanie przedsionków w EKG można stosunkowo łatwo. Podkreślić trzeba jednak jedną rzecz – otóż te zaburzenia rytmu serca uwidocznić można na EKG w czasie ich trwania. Zdarza się, że pacjent zgłasza się do lekarza (np. do szpitalnego oddziału ratunkowego), wykonywane jest u niego badanie EKG i możliwe jest rozpoznanie trzepotania przedsionków. Zdarza się jednak i tak, że chory, doświadczający okresowo tej arytmii, w czasie wizyty u lekarza ma prawidłową czynność serca. W takim przypadku możliwe jest wykorzystanie badania Holter EKG – polega ono na tym, że dokonywany jest, trwający zwykle dobę, zapis czynności elektrycznej serca pacjenta.

fot. panthermedia

Samo jednak stwierdzenie trzepotania przedsionków nie zawsze oznacza koniec diagnostyki u pacjenta. Jeżeli chory ma rozpoznaną jakąś chorobę serca, to można zwykle przyjąć, że to właśnie ona stanowi przyczynę arytmii. Czasami jednak trzepotanie przedsionków występuje u pacjenta, który dotychczas nie miał zdiagnozowanych jakichś schorzeń – w takiej sytuacji konieczne jest poszukiwanie jednostki, która mogła wywołać arytmię. W tym celu zlecane mogą być pacjentowi różne badania, np. echokardiografia (która, całkowicie nieinwazyjnie, może pozwolić na wykrycie m.in. wad zastawkowych serca) czy badania laboratoryjne (chociażby przy podejrzeniu, że przyczyną trzepotania przedsionków jest nadczynność tarczycy, możliwe jest zlecenie oznaczeń hormonów tarczycy we krwi).