Wady postawy ciała są obecnie powszechnym problemem populacyjnym, wiążącym się z dolegliwościami bólowymi ze strony układu ruchu, ale także z licznymi ograniczeniami w funkcjonowaniu społecznym. Ich początków należy upatrywać już w wieku szkolnym (rozwojowym), kiedy to właśnie dochodzi do pierwszych nieprawidłowości spowodowanych głównie siedzącym trybem życia oraz ograniczeniem aktywności fizycznej. Zarówno ograniczenia, jak i sam wygląd fizyczne, wynikający z patologicznym zmian w zakresie układu kostnego, mają ogromny wpływ na kształtowanie się samooceny u młodego człowieka.
W okresie dojrzewania zachodzi jeden z wielu procesów, który ma bardzo duże znaczenie w kontekście przyszłego życia i funkcjonowania społecznego – kształtuje się obraz samego siebie oraz samoocena. Powstają wówczas mentalne i psychologiczne podwaliny, przez pryzmat których człowiek opisuje, rozumie i postrzega świat oraz określa swoją własną osobę.
Samoocena oraz obraz samego siebie nie należą jednak do konstrukcji stałych, a ulegają całożyciowym przemianom poprzez wydarzenia i sytuacje rejestrowane jako potencjalnie trudne czy kryzysowe. Niemniej postawa ciała, a w szczególności nieprawidłowości, jakie pojawiają się na tym polu, są dla młodej osoby punktem wyjścia do budowania własnej oceny, co ma wpływ na funkcjonowanie psychospołeczne w środowisku [1].
Postawa ciała
Zgodnie z definicją postawę ciała rozumie się jako pozycję oraz układ poszczególnych elementów ciała względem siebie. W sytuacji, kiedy mowa jest o normie – czyli o stanie idealnym – ciało powinno być utrzymane w pozycji pionowej i w równowadze, nie wydatkując na zachowanie takiego stanu dużo energii [1].
Można powiedzieć, że prawidłowa postawa ciała jest taką, która ani w chwili obecnej, ani w rokowaniach w kontekście przyszłości, nie jest powodem istotnych dolegliwości bólowych ze strony układu ruchu, ale też nie zawiera patologicznych (stwierdzonych) zmian w jego zakresie [4].
Kształtowanie się postawy ciała młodego człowieka jest złożonym procesem i jak wszystkie inne konstrukty w tym okresie nie jest stanem stałym, a ulega ciągłym przemianom pod wpływem czynników mechanicznych, emocjonalnych, rasy, genetyki oraz dziedziczenia czy siły mięśniowej, sprawności, a także nabywanych w toku życia nawyków ruchowych [1].
W związku z dynamicznym charakterem zmian, jakie zachodzą w toku kształtowania się postawy ciała, pojawiać się mogą patologiczne nieprawidłowości – mowa szczególnie o tych związanych ze stylem życia. Era komputeryzacji i telefonii komórkowej sprzyja przyjmowaniu postawy zgarbionej, przyczyniając się jedocześnie do ograniczenia aktywności fizycznej i ruchu. W związku z tym pojawiają się coraz częściej dolegliwości w obszarze kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego, przy czym zaczynają się kształtować wady postawy [1].
Wady postawy
Wady postawy, czyli wszelkie odchylenia od normy reprezentowanej w danych środowisku, dzielą się na wady proste oraz złożone [1].
Wśród wad kręgosłupa wymienić można skoliozy, czyli boczne skrzywienia kręgosłupa, z którymi związane są nieodwracalne zniekształcenia, garb żebrowy, zaburzenia wzrostu czy dolegliwości bólowe. Inne, widoczne zniekształcenia kręgosłupa to plecy okrągłe oraz wklęsłe, które również prowadzą do ograniczenia aktywności dziecka oraz wywołują szereg innych skutków zaburzających jego funkcjonowanie oraz prawidłowy rozwój.
Wady postawy to także wady kończyn – w przypadku kończyn dolnych można mówić o płaskostopiu, koślawym paluchu, koślawych kolanach czy koślawej pięcie [3].
Epidemiologia wad postawy
Wśród dzieci w wieku rozwojowym wady postawy występują w 50%-60%, z czego zdecydowana większość swoje podłoże ma w złych nawykach ruchowych lub niewspółmiernym do wagi ciała, nadmiernym obciążeniem. W efekcie dochodzić może do tworzenia się zniekształceń w zakresie narządu ruchu, a jak wynika z danych przedstawianych przez danych Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ), problem związany ze zniekształceniami kręgosłupa diagnozuje się u około 18% dzieci w wieku 0-18 lat, z czego aż połowa diagnozowana jest w wieku 2-9 lat [2].
fot. panthermedia
Choroby związane z narządem ruchu urastają do problemu wagi światowej i stają się tym samym problemem populacyjnym. Łączą się one z niepełnosprawnością lub też ograniczoną sprawnością u ludzi dorosłych, jednak swój początek mają one już w wieku rozwojowym, kiedy potrzeba ruchu młodych ludzi zostaje wyparta przez siedzący tryb życia, wymuszony przez szkolny sposób organizacji nauki. Do najczęściej występujących schorzeń, jakie pojawiają się w wieku szkolnym, związanych z narządem ruchu należą problemy z odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa oraz coraz częściej obserwowane problemy odcinka szyjnego i nadgarstka [2].
