Zespół Hoigné kryje w sobie szereg objawów neurologicznych, które pojawiają się jako powikłanie po podaniu penicyliny prokainowej. Jest to jeden z leków, który podawany jest za pomocą iniekcji, a specyficzne połączenie benzylopenicyliny z prokainą pozwala na wolniejsze wchłanianie i wydalanie z organizmu, co pozwala na rzadsze podawanie preparatu choremu. Penicylina prokainowa podawana jest domięśniowo, jednak w przypadku przedostania się do krążenia dużych kryształów penicyliny może dojść do pojawienia się Zespołu Hoigné. Wspomniany zespół zaliczany jest do działań niepożądnych penicyliny, występuje z częstotliwością 1:3000 wstrzyknięć, co oznacza, że jest częstszy niż wstrząs anafilaktyczny.

Pierwsze wzmianki o Zespole Hoigné pochodzą z lat 60. XX wieku. Szwajcarski lekarz Rolf Hoigné zaobserwował, że u niektórych pacjentów, u których stosowano penicylinę prokainową, pojawiają się podobne objawy niepożądane związane z układem neurologicznym.

Objawy Zespołu Hoigné

Objawy, jakie pojawiają się we wspomnianej jednostce chorobowej, są połączeniem objawów somatycznych i psychicznych, które pojawiają po podaniu penicyliny. Chorzy skarżą się przede wszystkim na nagły, nasilony lęk przed śmiercią, silne zawroty głowy, nagłe pobudzenie ruchowe i silną gestykulację, nad którą nie mają kontroli, niejednokrotnie splątanie i parestezje. Dodatkowo pojawiają się szumy w uszach, brzęczenie lub huczenie w uszach, „blaski” i „iskry” przed oczami, podwójne widzenie lub białe plamy. U chorych obserwuje się nagły wzrost ciśnienia tętniczego z towarzyszącą tachykardią. 

fot. panthermedia

Patogeneza

W literaturze opisywane są dwa mechanizmy patogenezy pozwalające na wyjaśnienie pojawiania się zespołu Hoigné. Pierwszy z mechanizmów znany jako mechanizm zatorowy oparty jest na przedostawaniu się kryształów penicyliny do krążenia żylnego, co skutkuje pojawieniem się mikrokatorów w naczyniach mózgowych i płucnych. Drugi z mechanizmów, tzw. toksyczny, oparty jest na działaniu prokainy na ośrodkowy układ nerwowy, kiedy dochodzi do depresji tworu siatkowatego, który odpowiada za stymulację ośrodków korowych w mózgu. Przypuszcza się, że oba mechanizmy mogą występować razem, przez co mogą nasilać występujące objawy. Dokładny mechanizm, który jasno wyjaśniałby, dlaczego przedostanie się kryształów do krwioobiegu oddziałuje na powstawanie zaburzeń natury psychicznej, nie jest znane.