Utrata masy ciała to nie zawsze zamierzony efekt stosowania restrykcyjnych diet czy regularnych ćwiczeń fizycznych. Wiele procesów chorobowych może manifestować się utratą wagi. Szczególnie niebezpieczne mogą być przyczyny z kręgu chorób onkologicznych. Jeśli utata masy ciała w krótkim okresie czasu jest znacząca przy prawidłowej i regularnej diece należy wrócić się po poradę do lekarza pierwszego kontaktu.
Kolejną, ale bardzo istotną grupą są schorzenia natury psychicznej
Zaburzenia z kręgu zaburzeń afektywnych, jak depresja czy choroba dwubiegunowa, mogą znacząco wpływać na chęć przyjmowania pokarmów. Pacjent w depresji ma ogromne problemy z inicjowanie czynności, nawet tych podstawowych, służących do zaspokajania podstawowych potrzeb fizjologicznych. Dochodzi do spadku aktywności społecznych ale także tych podstawowych, codziennych. Osoby cierpiące na depresję w wyniku niedoborów amin biogennych, takich jak serotonina oraz noradrenalina, które biorą udział w ważnych procesach neurochemicznych, mogą prezentować spadek apetytu a w konsekwencji spadek masy ciała. Dodatkowo spada u nich motywacja w dbaniu o podstawowe funkcje życiowe jak odżywianie. W chorobach z kręgu zaburzeń lękowych także często obserwujemy zaburzenia odżywiania, które przejawiają się niechęcią do jedzenia. Chorobą z kręgu zaburzeń psychicznych silnie związanych z odżywianiem jest jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa). W tej jednostce pacjent przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet w sytuacji obiektywnie prawidłowej wagi i normalnego wyglądu. W podłożu tej choroby upatruje się, podobnie jak w depresji, niedoborów serotoniny oraz noradrenaliny.
fot. panthermedia
Zaburzenia w obrębie układu pokarmowego są również częstą przyczyną chudnięcia. Zaburzenia wchłaniania wysuwają się na pierwszy plan w tej grupie. Choroby jelit o podłożu zapalnym często prowadzą do uszkodzenia śluzówki, czego konsekwencją jest niemożliwość pobierania składników odżywczych. Do chorób tych można zaliczyć chorobę Leśniowskiego-Crohna, której istota polega na przewlekłym zapaleniu w obrębie błony śluzowej, najczęściej jelita cienkiego, ale proces chorobowy może obejmować każdy odcinek przewodu pokarmowego. Podobną schorzeniem jest colicis ulcerosa, czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego, w przebiegu której dochodzi do stanu zapalnego w okolicy jelita grubego i odbytnicy. Głównymi objawami jest przewlekła biegunka oraz bóle brzucha. Z powodu długotrwającej biegunki dochodzi do utraty masy ciała. Chudnięcie może także mieć przyczynę w chorobach z kręgu nietolerancji pokarmowych jak np. w przypadku celiakii, która charakteryzuje się stanem zapalnym śluzówki jelita lecz w tym przypadku w odpowiedzi na alergen jakim jest gluten.
Chudnięcie a rak
Ostatnią, ale wydaje się najpoważniejszą grupą chorób silnie wpływającą na stan odżywienia i masę ciała, są choroby nowotworowe. W ich przypadku szybkie chudnięcie w niedługim czasie może być objawem rozwoju procesu rozrostowego. Przy szybkim wzroście guza dochodzi do wykorzystywania energii gospodarza (człowieka), który nie jest w stanie kompensować tak dużej utraty. Z drugiej strony w przypadku nowotworów zlokalizowanych w górnych odcinkach przewodu pokarmowego (rak języka, rak gardła, rak krtani, rak przełyku) może dochodzić do trudności w przyjmowaniu pokarmów, przełykaniu W sytuacji, w której guz rozwija się w dolnym odcinku przewodu pokarmowego (rak jelita grubego, rak odbytnicy, przerzuty do jamy brzusznej), może dochodzić do niedrożności lub zaburzeń wchłaniania składników pokarmowych. Skrajnym sytuacją w przebiegu długotrwałej choroby nowotworowej jest zespół kacheksji. Charakteryzuje się on hipermetabolizmem tłuszczów, cukrów i białek oraz podwyższonym poziomem cytokin prozapalnych i utratą tkanki mięśniowej.