Sen to niemal 1/3 życia (przeciętny człowiek przesypia 20 lat życia). Ten fizjologiczny stan jest niezbędny dla organizmu – jego niedobór bądź nieprawidłowości z nim związane mogą mieć wpływ na kondycję fizyczną oraz psychiczną.

Według „National Sleep Foundation” dorosły człowiek powinien spać 7-9 godzin, żeby czuć się w pełni wypoczętym. Jednakże czas, jaki powinno przeznaczać się na sen, jest uwarunkowany genetycznie i fizjologicznie. Wiek jak i płeć są istotnymi czynnikami, które należy wziąć pod uwagę.

Brak snu bądź jego niedobór może osłabić koncentrację, czujność, rozumowanie – co może negatywnie wpłynąć zarówno na krótko, jak i długoterminową pamięć.

Ważne! Ciągłe niewyspanie nie tylko skutkuje zmęczeniem, ale może także doprowadzić do zmian w psychice oraz osobowości.

Czym jest sen

Sen to stan fizjologiczny, podczas którego organizm wycisza się i regeneruje. Prawidłowy sen wpływa na:  

• pozytywnie na pamięć,
• układ nerwowy,
• układ krążenia
• układ odpornościowy.

Ważne! Mocny i zdrowy sen pozwala zmniejszyć negatywne skutki stresu i niepokoju.

Mianem dobrego snu nazywa się uczucie zadowolenia z przespanej nocy – osoba budzi się zregenerowana i wypoczęta.

W trakcie snu wypoczywa przede wszystkim kora mózgowa, która podczas funkcjonowania jest narażona na napływ olbrzymiej ilości impulsów nerwowych. Ponadto podczas spania dochodzi do regeneracji komórek oraz tkanek, które ciężko pracują w ciągu dnia. Odświeżeniu poddane zostają funkcje receptorowe, a także tworzą się nowe połączenia w centralnym układzie nerwowym.

Śpiący człowiek nie reaguje na bodźce zewnętrzne, traci kontakt z rzeczywistością. W trakcie nocnego wypoczynku m.in.:

• wyraźnie osłabia się napięcie mięśni szkieletowych,
• obniża się ciśnienie krwi oraz spowalnia akcja serca,
• ulega osłabieniu praca nerek,
• temperatura ciała się obniża,
• oddechy stają się rzadsze i głębsze.

Sen pojawia się, gdy spełnione są trzy wymogi:

1. Występuje biologiczne zapotrzebowanie na nocny wypoczynek.
2. Zasypiający jest zrelaksowany.
3. Rytm okołodobowy wyznacza porę na sen, która jest właściwa.

Ważne! Sen składa się z dwóch faz: NREM (sen głęboki) oraz REM (sen płytki) – w regeneracji układu nerwowego szczególne znaczenie ma faza głębokiego snu.  

Bezsenność i układ nerwowy

Problemy ze snem dotykają coraz większą liczbę ludzi. Do najczęstszych form zaburzeń snu zalicza się kłopoty ze skutecznym zaśnięciem.

Ważne! Badania epidemiologiczne wykazały, że problem ten dotyczy 20-30% społeczeństwa w różnych okresach życia (częściej występuje u osób w wieku podeszłym).

Bezsenność jeszcze do niedawna uważana była za objaw wywołany różnymi przyczynami (m.in. stres). Obecnie uznawana jest za jednostkę chorobową, która wymaga kompleksowego leczenia.

Ważne! Niewystarczająca ilość snu skutkuje niekorzystnymi zmianami w układzie nerwowym – schorzeniami psychicznymi oraz somatycznymi (m.in. depresja, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia osobowości).

Brak snu bardzo często przyczynia się do wystąpienia depresji – powoduje znaczące zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników w mózgu (jedna z przyczyn depresji).

fot. panthermedia

Prawidłowy sen

Podstawą dobrego snu jest prawidłowa jego higiena. Ważne jest zapewnienie sobie odpowiednich warunków w sypialni, które umożliwią dostatecznie się odprężyć – ułatwiając tym samym produkcję melatoniny (hormonu odpowiadającego za odpowiedni przebieg fazy zasypiania).

Zasady higieny snu:

• unikanie światła (m.in. laptopa i smartfona), które negatywnie wpływa na produkcję melatoniny,
• kąpiel (podniesie temperatury ciała, która przed snem w naturalny sposób się obniża), 
• wyłączenie telefonu komórkowego, aby nic nie rozpraszało,
• odpowiednio wywietrzona sypialnia,
• odpowiednie nawilżenie powietrza w sypialni,
• rezygnacja z wyczerpującej pracy fizycznej i psychicznej przed snem,
• lekkostrawna kolacja (2-3 godziny przed snem).

Ważne! W dobrym śnie pomaga także umiarkowana aktywność fizyczna – wysiłek fizyczny powoduje, że sen staje się dłuższy oraz głębszy.