Jedną ze współczesnych formuł wzajemnej współpracy lekarz - pacjent jest tak zwane „wspólne podejmowanie decyzji”. Ten rodzaj wzajemnej relacji ma stosunkowo niedługą historię. Rozpoczęto o nim pisać w latach osiemdziesiątych XXw. W tym nurcie relacja lekarza z pacjentem opiera się na zwiększeniu medycznej wiedzy pacjenta oraz większym jego wpływie na podejmowanie decyzji dotyczących leczenia. Zarówno pacjent jak i lekarz dzielą się informacjami oraz spostrzeżeniami na temat możliwości prowadzenia terapii. Decyzje podejmowane są wspólnie w oparciu o uzgodnienie przez obie osoby metody postępowania. Taka relacja lekarza z pacjentem wymaga wiele wysiłku od obu stron, ale też daje nowe możliwości terapeutyczne.
Lekarzowi model „wspólnego podejmowania decyzji” może dać wiele informacji o dotychczasowych doświadczeniach pacjenta z leczeniem oraz o jego indywidualnych preferencjach co do dalszego postępowania leczniczego. Stanowi też okazję dowiedzenia się jakie są oczekiwania pacjenta oraz jaki jest jego system przekonań w odniesieniu do zdrowia, jego choroby i tego jak chciałby, aby wyglądało jego leczenie. Może dać informacje co jest dla pacjenta ważne i jakie są jego oczekiwania, co należy uszanować w jego systemie wartości. Jeśli lekarz nie ma tych informacji, to może podając arbitralne decyzje, których osoba leczona nie zaakceptuje. Wtedy może zakończyć się to nie wykupieniem recepty, odstawieniem leku lub nie zgłoszeniem się na następną wizytę.
Wspólne omówienie i podjęcie decyzji może więc być dużo bardziej skutecznym sposobem prowadzenia leczenia niż jednostronne decydowanie. Jeśli jednostronnie decyduje lekarz, może to nie spotkać się z akceptacją pacjenta. Jeśli jednostronnie decyduje pacjent, to może nie móc w pełni ocenić swojego stanu. Może nie mieć wiedzy na temat leczenia i może podjąć nieracjonalne decyzje. Model uzgodnienia i wspólnego podjęcia decyzji w wielu przypadkach może być bardzo korzystny zarówno dla pacjenta jak i dla lekarza.
Relacja oparta na „wspólnym podejmowaniu decyzji” wymaga jednak dłuższego czasu rozmowy lekarza z pacjentem. Obie osoby muszą przedstawić w jej trakcie swoje opinie i przedyskutować je.
Model ten nie może być zastosowany w sytuacji, kiedy pacjent nie uznaje, że jest chory i nie widzi potrzeby leczenia. Wspólne podejmowanie decyzji jest możliwe, jeśli obie strony chcą uzgodnić wzajemnie swoje opinie i dalsze postępowanie. Jeśli jedna ze stron nie widzi potrzeby uzgadniania czegokolwiek, na przykład chce aby zaakceptowano w 100% jej zdanie, to o uzgodnieniu decyzji nie może być mowy. Taka sytuacja ma czasami miejsce jeśli pacjent jest w stanie psychozy, nie dostrzega swoich objawów i konieczności leczenia. Wtedy lekarz lub bliscy chorego zmuszeni są często do podejmowania decyzji dla dobra tej osoby.
Co może pomóc ułożyć swoją relację na zasadzie „wspólnego podejmowania decyzji”:
- trzeba mieć pewną wiedzę o swojej chorobie i zasadach jej leczenia
- trzeba tą wiedzę poszerzać, jeśli pojawią się nowe okoliczności
- trzeba szanować opinie lekarza (nie oznacza to bezwarunkowej zgody na wszystko, ale wysłuchanie i chęć zrozumienia jego opinii)
- trzeba poprosić o dodatkowe wyjaśnienia jeśli są potrzebne
- trzeba móc mówić o własnych przekonaniach i poglądach na swój stan zdrowia i oczekiwaniach co do leczenia
- rozmowa, wymiana opinii i uzgodnienie dalszego postępowania mają najważniejsze znaczenie
- trzeba jasno i wyraźnie zgłaszać swoje zastrzeżenia i wątpliwości w trakcie wizyty
- jeśli jakieś zalecenie lekarza nie jest akceptowane, trzeba o tym powiedzieć w trakcie wizyty, a nie postępować po swojemu po zakończeniu wizyty
- jeśli po rozmowie z lekarzem decyzja zostanie wspólnie podjęta, trzeba wziąć odpowiedzialność za jej realizację.
Artykuł pochodzi z 4 numeru czasopisma Odnaleźć drogę
